Sunday, April 19, 2009

Ka Mittui A Tla A


pic courtesy: www.shahnaz-kimi.livejournal.com


Vawikhat chu Champhaiah then leh rual te tlawh pahin tihtur pawimawh thenkhat avangin ka va zin a. Zanah chuan ka thlen in te inpui (common room) ah ka riak a. Zan laiah chuan kawngka chu a rawn in kik ri det det a. Sana ka’n en a, dar 1.00 a lo ri tawh a. Tun ang zan reia kawng rawn in kik chu ti a ngaih tha em em lo chuan kawng chu ka va hawng hram a. Nu rai lian tawh tak leh hmeichhe naupang hi kawngkhar bulah chuan an lo ding a. “Ka pu zanin chauh kan lo riak thei ang em?” tiin mi’n zawt chawt a. Kei chuan in neitu ka nih loh thu ka hrilh a. In neitupa chu ka va kaitho va. Pu Sawma chu a rawn tho chhuak a. “Eng nge ni ta zanlai laiah?” a rawn ti a. Chu nu chuan a thawthu tawi te chu a sawi ta a.

“Nimin tuk khan ka fanu chaw ka barh laiin kan veng thalai ho kan inah an rawn lut thut a. ‘E… nangni kha eng nge in la tih? Hmanhmawhin in thawmthaw in duh duh kha tel ula Burma-a haw turin rawn chhuak vat r’u, motor-in a nghak reng che u a nia’ an ti ta mai a. Kei chuan a chhan leh vang pawh hre chuang lo chuan, ‘Pute u, zahngai ula, kan pa Civil Hospital-ah malaria a nain a awm a. Chu chu kan enkawl dam veleh kan haw ve ang’ ka ti a. Mahse anni chuan engah mah ka thu sawi chu an ngai duh lo va, hmanhmawh em em hian kan bedsheet-in kan bungraw thenkhat min tel tir a min pawt chhuak nghal thawt thawt a. Chutih lai tak chuan kan in neitunu Pi Sangi chu a rawn tlan chhuk a, “Zahngai zahngai, nu nau lakah tal chuan zahngai ta che u. An pa pawh hospital-ah a awm a, tuin nge enkawl ta ang?” a rawn ti a. Anni chuan vin zet hian “Pi Sang, ngawi mai mai rawh. Burma ho in i luah tir thin a, veng mit i ti kham khawp a nia” an ti a. Ti chuan, truck hian tawt em emin Champhai lam panin kan rawn tlan ta vang vang a. Motor-a thu khawchang ka hriat ve dan chuan Burma pa pakhat hian hmeichhe naupang a pawngsual avangin Burma mi tawhphawt chu a nawlpuiin YMA leh VC tangkawpin min lo hnawtchhuak niin. An sawi zel dan phei chuan Champhaiah pawh nikhat aia rei cham min phal lo va. Chutia kan rawn tlan chu Champhai khaw tawntirhah sawn kan motor a chhe ta hlauh a, kein kan rawn phei hlawm a. Thenkhat chuan khaw tawntirhah sawn bawkte khawhin an riak mai a. Mahse kei chu naute nei ka nia, a ril a tam em em bawk si a. Engpawh nise khuaah va lut ila chaw barkhat eina tur leh zankhat riah lailawk na tur chu min khawngaihtu kan hmu mahna tiin kan rawn phei ta zel a. Nameplate hi ka rawn chhiar phei den den a, Upa Lalsawma Khiangte tih hi ka hmu fuh ta hlauh a. ‘E… hei chu ka chipui a ni tlat mai, min khawngaih duh mahna’ tiin kawngka ka rawn kik tawp mai a ni.”

In neitupa chuan an nu chu ei tur siam sak vat turin a ti a, hmeh thing chu a’n lum sawk sawk a. Pu Sawma chu a inngaihtuah vung vung a. “Anih leh i chipui te takngial pawn i thlavang an hauh ngam lo va maw?” a rawn ti chhuak hlawl a. Chu nu chuan, “Ka pu chipui leh chipui lo an sawi lo. Burma rim nam tawh phawt chu an vaihma vek mai” a ti a. Pu Sawma vek chuan,”Anih leh tihian in nufa in awm ve hrih ula, kha i rai lian tawh em em lehnghal a. Kan inah nau tha takin i nei ang a, chuan thil dang chu tlachawpin kan ngaihtuah zel dawn nia” a ti a. Chu nu chuan chaw bar pah chuan, “Ka pu ka duh lo. Mizoram hi chhuahsan vat ka duh. Naktukah a rualin Tiau lui kan kan dawn a. Lo chambang ta ila, Champhaiah pawh eng nge thleng ang a sawi theih hleih nem” a ti a. In neitupa chuan a’n thlem thin a mahse a duh ngang lo va. “A nih leh Burma-ah khawnge in pan ang?” a’n ti a. Chu nu chuan, “Zohmunah kan pa nu hi tar kum 70 mi vel a la dam a, kan va fin ve rawih mai ang” a ti a. An mutna tur chu in neitunu chuan chhuatlaiah chuan a’n phah sak a, kan mu ta hlawm a.

A tuk zingah chuan, Pu Lalsawma nen chuan border thlengin kan va thlah a. Cheng zanga hi a hum tir a. Kei pawh chuan ka wallet ka phawrh a cheng zahnih ka hum tir ve a. Chu nu chuan mittui far det det chung hian, “Ka pu, kan pa kha min lo va ngaihven hram r’u aw?” a ti a. Ti chuan, an nufa chuan bedsheet-a an thil fun nen chuan mi dang thenkhat nen an in zui phei hnak hnak a. Tah tak chuan kei pa awmkhauh ve angreng tak pawh chu ka mittui a far ve fak fak a. Ngaihtuahna chu a kal thui duh khawp mai. Pu Sawma chuan ka darah mi’n beng thauh a, “Thara, tirawh Aizawlah i phei vat teh ang. A sawi ang khan an pa chu kan va ngaihven loh te chuan” a ti a. In kan thleng a kan insiam ta sawk sawk a, Aizawl lam pan tur chuan kan chhuak ta a. Thil pakhat ka theihnghilh theih miah loh chu Pu Sawma’n border atanga in lam pana kan kal laia min zawh kha a ni, “Thara, Mizo te hi eng sakhaw bia nge kan nih tak?” a tih kha. Ka chhang ta lo reng a.



(This short story in Mizo was written a few years ago to show my solidarity with the Mizos of “Burmese origin” who crossed the border as economic and political refugees – Thara Tlau)

16 comments:

Lalengzuala said...

Biak-in pawn thleng pha lo Pathian kan bia ang tih hi ka hlau fo thin. Midangte puih ngai ngawih2 pawh kan han nawr nawk nawk a, kan la um zui duh fo mai hi zawng a mak a ni!

EPISTEMOLOGY said...

Ni e, kan sakhaw vawn dan hi ka vei a, ka rebel lek lek zawk ve thin mai. Engpawhnise, challege a len poh leh kan beisei nasa tur a ni. Tharum tinreng awmna hmunah pawh mi ten beidawng lovin an bei thin a ni. Kei ni pawhin kan bei zel ang.

Tharax said...

@lalengzuala: kristianna hian mizo khawtlang nunah hian awmzia a nei tlem tawlh2 dawn a ang. materialism leh duhamna hi midangte tana malsawmna kan nihna daltu lian ber kristianna in a ken tel ni hauh loh mahse kan ken luih tir a ni a. inkhawm2 tia sawisel duh tan chuan tan chhan tur a tha tawlh2 lehnghal.

@epistemology: mizo zingah pa huaisen nopui dawm tlak nu nau leh mi rethei zawkte humhim ngamtu kan awm ta lo. Pu R Vanlawma'n zodi ho mizoram atanga an hnawhchhuah tuma Zorampela'n hla mawi lutuka a han den let dan a sawi te kha kan la hre awm e.

Hriatpuia Pa said...

khawvel hi a va buaithlak em!!!

Naupang^Fel said...

Mihring hi mi khawngaih chi leh mi khawngaihna nei vaklo hi kan awm hrim2 a lawm. Sawi thui vak peih lo.

Tetea said...

@Lalengzuala, kei ka ngaihdan ah chuan Kristianna/sakhuana vang kher lo, mahni chhia leh tha hriatna atang paw'n thil dik leh diklo te chu hriat tur a lawm ka ti ve tlat. Hmangaihna tel lova nung hi kan tam ta em a ni...

Puii said...

I've heard about this kinda story, but never actually read it from the person who witnessed the scene!! really really sad!! kristian kan nih na hi kan theihnghilh thin emawni.. Midang te tanpui ngaite tana that chhuah leh lainatna lanchhuah tir hi harsa kan tih viau thin hi le.. a chintawk hi a awm in ka hre thin!!

Puia said...

Thara, i thuziak chuan ka rilru a khawih khawp mai. Ram buai vang leh ei leh in harsat laia pem chho ta te phei chuan "Kan ram Mizoram" tiin hnam dang karah pawh Mizo identity an hum hram hram a. Mizoram hi a ngai ngawih ngawih thin. An tu leh fate hnenah pawh Mizoram chuan an rilru a hneh tlat a, an nu leh pa te pianna, an ram chu hmuh chakin kal an chak em em thin. Chutih laiin intitatu taka an awm laia Ramdangmi tia an uauten an han diriam mai hi chu mahni chanah in dah ila, kan rilru a na ngaih ngaih hlawm hlein ka ring. Mi pakhat rilru na lutuk chuan, ka Mizona hi bo se, ka thih thlengin Mizoram leilung hi ka ram leh tawh ngai lovang, a ti hial e, an ti. Ngaihtuahna fing zawk hman a tha hle dawn mai a khawilam ve ve tan pawh.

Tin, Sawrkar aia NGO an lal zawk tawh chuan Hnam hmel a chhe fo thin a. Fimkhur a ngai hle bawk. Mizo hnam kan tlem teh lul nen, hetiang zawnga thil tih hi chu sim daih tlak a ni a, a thleng leh tawh lo turah pawh ka ngai.

Kan Kristianna hi kan duh duh hunah kan dah tha mai thin em ni chu aw, tih theih turin kan nunpui lem lo ni te pawh hian a lang a. Chutih lai chuan Mi tlemte pawr lutuk hian YMA hming an tichhe ve bawk niin ka hria. A huhova awmkhawm tawh chuan a mal theuha ka tih duh hauh si loh ang tur kha kan tihhreh loh phah fo a, kan che nu ta bat thin ni te pawhin a lang. Kan harh a hun e.

Swifty said...

ka ngaihtuah thin a,zoram a thil thinthawng tak tak thleng thin hi...YMA tih hming hian ka thin a khei tlat kei chu.....Hmangaihna leh lainatna tello hian hna tha a thawh theih ngai lovang YMA

Tharax said...

@Naupang^Fel: mi khawngaihtheitak te chu ang eng a thawl e... kan Bible in a ti a ni lawm ni kha... kristianna hian mi khawngaihtheihna a kengtel turah ka ngai.

@Puii: it's not that i've witnessed "the scene"... it's just a fiction which could have happened... mi dangte tan Lal Isua chuan a nun a pe sia maw... chuvang chuan midangte tana malsawmna nih hi kan tih makmawh a ni phawt mai.

Tharax said...

@Puia: hotupa, mizo nih tinuamtu chu mizorama chengte ai mahin a pawna chenga te hi an ni duh phian. sam ziaktu chuan "babulon lui kamahte/chutah kan thu a, kan tap thin/zion kan ngaihtuahin.../aw jerusalem, ka theihnghilh che chuan/ka kut ding lam hian a thil thiam hi theihnghilh rawh se" a ti. mizote tan chuan mizoram tluka lunglen tu tur khawiah pawh awm se a awm chuang lo... israel te nena kan inanna te pawh a ni mah na. israel hnambo a inchhui lut te pawh an thiamawm viau e. israel a pem lut te hlei2 saw nia lungleng tur chu...

Tharax said...

@Swifty: YMA a chhe ta viau ang te pawn a lang thei e. ama'rawhchu YMA chhe ta ni lovin YMA hian a kalsiam a rel thara mizo hnam tana a pawimawhna politics rawng kai lova a chawinung thei lo a nih chuan RSS te, VHP te nen a danglamna a tam lovang... hemi chungchang hi chu topic pakhata khel thei a nia zawiin la sawi zau kan tum dawn nia.

Awzzman said...

e khai...a va khawngaihthlak ve le...!! nakin ah chuan Manipur Mizo te pawh hi min hnawt chhuak ve mai ang tih ka hlau hlel lo ve...

Tharax said...

@Awzzman: chutiang em2 chu thleng lul suh se...

Geminiboyz said...

E khai! rilru a va'n dek deuh ve..Kristian ti a chhan tur a ni ang a, amaherawhchu Kristian nunin kan nung em tih erawh chhan a har deuh mahna. An khawngaihthlak ngawt mai a. A titute ngei hi Burma ramah han zin ta se kan Mizo puite tho khi an belbul ve duh awm si a. Lo lawm vak lo ta se nuam an ti tho angem le??

Tharax said...

@Geminiboyz: kan sakhaw biak hi kristian sakhua a nih chuan kristianna hi kawr chauhah "hun tam takah" chuan kan hmang tihna a ni a. ni e, burma ah chuan han zin se an mizo pui te bak belh tur an nei chuang lo.